MS SQL 'de DML Triggers Giriş - After (For) Triggers

Merhaba arkadaşlar.
"Strored Procedure" nesnelerim benim için başlı başına bir iş yapabiliyordu. Tanımladıktan sonra kullanmak istediğim yerde çağırıp işimi görebiliyordum. İşte arkadaşlar "Trigger" nesnelerini de tanımlandıktan sonra otomatik çalışan "Strored Procedure" olarak tanımlayabiliriz. Otomatik olarak çalışmaktan kasıt: "Trigger" nesnelerini çalışmasını istediğim zaman çağırmaya gerek yoktur. Belirttiğim olay gerçekleştiğinde, belirttiğim işlemin yapılması söz konusudur.

"Trigger" 'lar birer veri tabanı nesneleridirler. Bu yüzden manipüle edilirken "DDL" (create, alter, drop) dili ile yönetilirler. "Trigger" nesneleri ikiye ayrılırlar: "DML Triggers" ve "DDL Triggers" olmak üzere. "DDL Triggers" nesneleri içerisinde tanımladığımız kodlar, bir veri tabanı nesnesi "create, alter, drop" işlemlerinden istediğimiz işleme uğradığında devreye girer. Bu yazımda da "DML Triggers" nesnelerini inceleyeceğiz.

"DML Triggers" nesneleri oluşturulurken bir tablo üzerinde tanımlanırlar ve bu tabloya yapılan "insert, update, delete" gibi işlemleri gözlerler. Bu davranışları itibariye "c sharp" tarafındaki "event" nesnelerine benzerler. İstediğimiz tablo üzerinde, hangi olaydan sonra veye hangi olay yerine, ne yapılmasını istiyorsak "DML Triggers" nesnelerinin gövdesinde tanımlarız. Tablo bağımlı çalıştığından dolayı, hangi tablo üzerinde tanımlanmışsa "Object Explorer" penceresinde, o tablonun altında yerini alır ve simgesi "şimşek" 'tir.

"DML Triggers" nesneleri de kendi aralarında ikiye ayrılır: "After" (For) ve "Instead Of" olmak üzere. "After" trigger 'lar kendisinden sonra belirttiğimiz işlemden sonra, bizim tanımladığımız işlemleri yapar. "Instead Of" trigger 'lar ise kendisinden sonra belirttiğimiz işlemden yerine, bizim tanımladığımız işlemleri yapar. Öncelikle "After Trigger" nesnelerinin kullanımlarını inceleyelim.

Örneğin "Northwind" veri tabanında bir ürünün siparişi verildiğinde, sipariş edilen miktar kadar o ürünün stoğundan düşsün istiorum. Bu örnekte dikkat edilmesi gereken nokta, bir üründen sipariş verilmesi demek "Order Details" tablosuna kayıt girilmesi demektir. Bu yüzden "Trigger" nesnemi "Order Details" tablosu üzerinde tanımlamalıyım. Yani "trigger" 'ım bu tabloyu izleyecek. İzleyecek ama bu tabloya "insert" işlemi yapılması olayını izleyecek. Bu yüzden tanımlarken "After Insert" diye tanımlamalıyım. Daha sonrası bildiğimiz t-sql dili, "Products" tablosunun "UnitsInStock" kolonundan sipariş edilen miktar kadar düşüreceğiz. Fakat arkadaşlar, "Order Details" tablosuna "insert" edilen son kaydın "Quantity" (miktar) değerini bilmem gerekir ki "Products" tablosunun "UnitsInStock" kolonundan bu değeri düşebileyim. Bunun için "Inserted" tablosundan yararlanacağım. Peki nedir bu "Inserted" tablosu? T-sql server dilinde "Inserted" ve "Deleted" tabloları vardır. Bu tabloları son eklenen veya son silinen kaydı tutan, tek satırlık tablolar olarak dişinebiliriz. Hangi tabloya eklendiyse veya hangi tablodan silindiyse o tablonun kolonları mevcuttur.

NOT: "Updated" tablosu yoktur arkadaşlar. Çünkü "update" işlemi, "delete" ve "insert" işlemleri olmak üzere iki aşamadan oluşur. Bir "update" işlemi gerçekleştiğinde ilk önce "delete" daha sonra arkasından "insert" işlemi gerçekleşir. Sonuç olarak "updated" tablosu yerine "deleted" ve "inserted" tabloları kullanılır.

Şimdi "trigger" nesnemizi oluşturalım.

ALTER TRIGGER StokGuncelle

ON dbo.[Order Details]

AFTER INSERT

AS 

      UPDATE dbo.Products

      SET UnitsInStock -= (SELECT Quantity FROM INSERTED)

      WHERE ProductID = (SELECT ProductId FROM INSERTED)

"StokGuncelle" adında "trigger" nesnem "Order Details" tablosu üzerinde oluştu. "Object Explorer" penceresinde aşağıda görüldüğü üzere, "Order Details" tablosu altında "Triggers" sekmesi altında, şimşek ikonuyla birlikte oluşturduk. 

Arkadaşlar eğer "trigger" nesnemin üzerinde "kırmızı ok" işareti yoksa "enable" durumdadır. Şimdi sıra geldi "trigger" nesnemi tetiklemeye.Dikkat ederseniz çağırmıyorum arkadaşlar tetikliyorum. Bir sipariş verelim bakalım. Ama öncesinde oluşturduğumuz "trigger" nesnesini tetiklemeden önce "Products" tablosundaki "ProductsId" değeri 1 olan ürünün stok değerine bir bakalım.

SELECT UnitsInStock FROM dbo.Products WHERE ProductID=1

Oluşturduğumuz "Trigger" nesnemizin doğru çalışıp çalışmadığını anlamak açısından, "trigger" 'ımızı tetikleyip aynı ürünün stoğuna tekrar bakalım. 1 nolu üründen 9 adet sipariş verelim. Eklenecek kaydı "Order Details" tablomda çok aramamak, tablomun en başında gözükmesi için "OrderId" 10248 verelim.

INSERT INTO dbo.[Order Details]

(OrderID ,ProductID ,UnitPrice ,Quantity ,Discount)

VALUES(10248, 1, 18, 9, 0)

"Insert" işleminden sonra bir adet "OrderDetails" tablosundan, bir adet de "Products" tablosundan olmak üzere iki satır etkilendi.

Emin olmak açısında sipariş verilen ürünümün stoğuna tekrar bakıyorum.

SELECT UnitsInStock FROM dbo.Products WHERE ProductID=1

Beklediğimiz gibi, görüldüğü üzere sipariş verilen ürünün stoğundan, sipariş miktarı kadar düşüldü. Yani "trigger" nesnemiz sorunsuz bir şekilde çalışıyor arkadaşlar.

Şimdi bir çok durum için bir "trigger" tanımlayalım. "Employees" tablosu üzerinde "insert, update ve delete" işlemlerinden sonra çalışsın. "After" yerine "for" yazsak da olur demiştik. Onu da yapalım. "Trigger" nesnemiz 

"Employees" tablosunda herhangi bir manipülasyon işleminde ekrana manipüle edilen kayıtları işlemiyle birlikte yazacaktır.

CREATE TRIGGER CalisanGuncelleme

ON dbo.Employees

FOR INSERT,UPDATE,DELETE

AS

      DECLARE @eskiisim NVARCHAR(20),@eskisoyisim NVARCHAR(20)

      DECLARE @yeniisim NVARCHAR(20),@yenisoyisim NVARCHAR(20),@eid INT

      IF(EXISTS(SELECT * FROM DELETED) AND EXISTS(SELECT * FROM INSERTED))

      BEGIN

            SELECT @eid=EmployeeID,@eskiisim=FirstName,@eskisoyisim=LastName 

FROM DELETED

            SELECT @yeniisim=FirstName,@yenisoyisim=LastName FROM INSERTED

            UPDATE dbo.Employees SET FirstName=@isim,LastName=@soyisim 

WHERE EmployeeID=@eid

            PRINT2 @eskiisim+ ' ' + @eskisoyisim + ' isimli calisan '+@eskiisim+' '+@eskisoyisim+' olarak guncellendi...'

      END

      ELSE IF(EXISTS(SELECT * FROM INSERTED))

      BEGIN

            SELECT @yeniisim=FirstName,@yenisoyisim=LastName FROM INSERTED

            PRINT @yeniisim+ ' ' + @yenisoyisim + ' isimli calisan eklendi...'

      END

      ELSE IF(EXISTS(SELECT * FROM DELETED))

      BEGIN

            SELECT @eskiisim=FirstName,@eskisoyisim=LastName FROM DELETED

            PRINT @eskiisim+ ' ' + @eskisoyisim + ' isimli calisan silindi...'

      END

NOT: MS Sql Server 'da iç içe 32 tane "trigger" nesnesi çalıştırılabilir.

Trigger Nesnenin Çalışmasını Durdurmak

Eğer "enable" durumdaki bir "trigger" nesnenizin çalışmasını istemiyorsanız ya disayndan yani "Object Explorer" penceresinden çalışmasının durmasını istediğimiz "trigger" nesneme sağ tık "disable" yapabilirim. Yada aşağıdaki kod satırı ile, "trigger" nesnem hangi database nesnesi üzerinde çalıştığını belirterek, "trigger" nesnemi "disable" edebilirim.

Başka bir yazıda görüşmek dileğiyle, hoşçakalın...